📓 96 lekcji i notatek z 2022
Najciekawsze lekcje, fakty i rzeczy, których nauczyłem się w 2022. Od efektu dużych talerzy, paradoksu Peto i 11% rocznej stopy zwrotu z kolekcji Lego.
Drodzy,
Wzorem Toma Whitwella też przygotowałem zestawienie lekcji, notatek i najciekawszych rzeczy, które odnotowałem w 2022 roku.
Wiem, że taka forma ma coś z gatunku pornografii: wywołuje poznawcze pobudzenie, zaskakuje bez zaskoczenia i po ekstazie “to ciekawe” pozostawia nas na końcu z garścią smutku “co dalej”? Żywię jednak nadzieję, że w tym mięsnym assorti ciekawostek jedna z tych notatek okażę się dla Was płodna i stanie się jakąś inspiracją.
Spośród szeregu treści w mediach, 87 wydań nagłówków i 43 artykułów opublikowanych w minionym roku wybrałem 96 porcji. Nie jest to zgrabne 52 na każdy tydzień, ale liczę że wybaczycie nieco dłuższy format, z którym zostawiam Was na czas świąteczny.
W Boże Narodzenie nie będę męczył gościnności Waszych skrzynek pocztowych, ale postaram się jeszcze z czymś wrócić przed Nowym Rokiem.
Enjoy!
Czas potrzebny na przeczytanie: 12 min 9 sekund.
Efekt dużych talerzy. Ludzie oceniali tę samą czekoladkę o 10.3% smaczniejszą, gdy próbki były wyłożone w odstępach 76 cm od siebie zamiast 46 cm. [Link]
Przedwczesna śmiertelność wśród bezdzietnych mężczyzn. W badaniu Premature mortality in single fathers (2018) przeprowadzonym na populacji ojców z Kanady, w przypadku samotnych ojców względne ryzyko zgonu w porównaniu z ojcami będącymi partnerami wynosiło 2,06 tzn. było o 106% wyższe. W Szwecji z kolei wynosiło 1,3, czyli o 30% wyższe. Co ciekawe, podczas badania zauważono, że samotni ojcowie mieli lepszy dostęp do usług zdrowotnych, więc brak opieki nie będzie zmienną wyjaśniającą. Co istotne, w Szwecji śmiertelność okazała się najwyższa nie u samotnych ojców, ale u ojców, którzy nie mieszkali ze swoimi dziećmi oraz u bezdzietnych mężczyzn żyjących samotnie. [Link]
Według jednego z wzorów najoptymalniejszy czas na pojawienie się na przyjęciu to 38 minut po jego oficjalnym rozpoczęciu. [Link]
Kretyn, imbecyl, dureń, głupiec. Kretyn to ktoś kto przykłada łyżkę do czoła i nie rozumie, co się do niego mówi. Imbecyl jest osobą, która mówi to, czego w danej chwili nie powinna powiedzieć. Popełnia niechcący gafy. Dureń to – zgodnie z klasyfikacją Eco – nie upośledzenie natury społecznej, ale logicznej. Z pozoru rozumuje on poprawnie i dlatego bywa niebezpieczny. Carriere dodaje: “dureń nie zadowala się popełnianiem błędów. On rozgłasza swoje błędy dookoła, pragnie, aby wszyscy go słyszeli”. Innymi słowy dureń nie spoczywa na laurach. “Można być durniem nie będąc głupcem”. [Link]
Brak rodziców a nie bieda. 1 na 4 więźniów w USA spędził dzieciństwo w sierocińcu, natomiast tylko 8% dzieci z najuboższych środowisk kończy za kratkami. Odsetek dzieci w "niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej", które kończą liceum wynosi 72.4% (średnia w USA to 88%), podczas gdy wśród osieroconych ten wskaźnik wynosi 58%.
Późniejsze ryzykowane zachowania (np. skłonność do przestępstw r = .40) skorelowana była nie z sytuacją ekonomiczną - rodziny zastępcze musiały spełniać warunki ekonomiczne - ale z doświadczeniami/"chaotycznością" w okresie 0-5 lat np. częste przeprowadzki, zmiany partnerów rodzica, poczucie niestabilności.
Natomiast, trudne warunki czy "unpredictibility" doświadczone przez starsze dziecko w wieku 6 - 16 lat nie miały takiego wpływu. [Link]Tylko 30% mężczyzn wie co to "werbena" (w porównaniu z 70% kobiet), ale ponad 80% mężczyzn wie już co to "katana" i "shemale" (w porównaniu z 43% kobiet). [Link]
25-letni mężczyzna ma taki sam poziom kontroli impulsów jak 10-letnia dziewczynka. [Link]
W amerykańskich firmach, które zatrudniały menedżerów z dyplomami MBA średnio o 5% spadały wynagrodzenia na przestrzeni 5 lat. W Danii płace w tych przedsiębiorstwach spadły o 3%. [Link]
"Your mama is so classless, she could be a Marxist utopia"
Efekt feeling lucky. O 78% skuteczniejsza była sprzedaż jeśli docelowy i droższy produkt w zestawie przedstawiony był jako darmowy prezent ("kup czapkę, podręcznik gratis"). Ale tylko jeśli są porównywalnej wartości, inaczej wydaje się podejrzane. [Link]
"If a company tells investors it has $20 million in the bank when it actually only has $10 million, that’s a lie. But if a company tells investors that it’s profitable if you ignore half its expenses, that’s bullshit" [Link]
Na Bliskim Wschodzie około 26% kobiet zmaga się z otyłością w porównaniu z 16% mężczyzn. [Link]
O edukacyjnej roli telewizji. Robert Jensen i Emily Oster pokazali w badaniu w 2007, że kiedy do małych miejscowości położonych w rolniczych częściach Indii dociera telewizja kablowa, rósł odsetek dziewcząt w szkołach i malała akceptacja dla przemocy w małżeństwie wśród kobiet. [Link]
Paradox Peto. Obserwacja, że na poziomie gatunku częstość występowania raka nie wydaje się korelować z liczbą komórek w organizmie. Na przykład częstość występowania raka u ludzi jest znacznie wyższa niż częstość występowania raka u wielorybów, mimo że wieloryby mają więcej komórek niż ludzie. [Link]
Tylko 10% Amerykanów popiera przywrócenie do życia tyranozaurów. W podgrupie mężczyzn ten odsetek wynosi 13%, wśród kobiet 7%. Może to tłumaczyć, dlaczego mężczyźni średnio żyją krócej. [Link]
Średnia różnica w wieku między postacią nastolatka a aktorem w serialach w USA wynosi 6.09 lat. To, że znaczy 15-latków najczęściej grają 21-latki. [Link]
Netflix miał początkowo nazywać się Kibble. Nazwa miała być na tyle żałosna, żeby wszyscy skupili się na produkcie, a nie na marketingu. „It doesn’t make a difference how good the ads are if the dogs don’t eat the dog food”. [Link]
Większość ze 100 osób zapytane, czy odblokowałoby telefon i podało prowadzącemu badanie, odpowiedziało, że nie. Badacz poprosił 103 osoby o odblokowanie telefonu i przekazanie mu. 100 osób wykonało polecenie. [Link]
Najlepszym komplementem dla adwersarza nie jest "miałeś rację" a "skłoniłeś mnie do myślenia". [Link]
"Wszystkie koty to libertarianie. W pełni zależne od innych, ale w pełni przekonane o swojej całkowitej niezależności"
- Jak zbankrutowałeś?
- Stopniowo, a później nagle.
Ernest Hemingway, Słońce też wschodzi"My largest positions aren’t the ones I think I’m going to make the most money from. My largest positions are the ones where I don’t think I’m going to lose money."
Joel Greenblatt"Ktoś kto oślepł w latach 80. prawdopodobnie nadal wyobraża sobie ludzi w ubraniach z lat 80."
Efekt Barnuma. Obserwacja, że ludzie uznają za bardzo trafne opisy swojej własnej osobowości, które w rzeczywistości są ogólnymi zestawami danych odnoszącymi się do znacznej grupy ludzi np. horoskopy. [Link]
Średnia roczna stopa zwrotu z kolekcjonerskich klocków Lego to 11%. [Link]
W USA tylko 14.5% mężczyzn ma 182 cm wzrostu lub więcej. Tymczasem spośród wszystkich Amerykanów płci męskiej deklarujących co najmniej 182 cm jest 33% [Link]
"You can tell a lot about a man by the number of drinks he orders at breakfast"
W przeprowadzonym badaniu Do Handwritten Notes Benefit Online Retailers? A Field Experiment (2022) wykazano, że odręcznie napisana kartka z podziękowaniem za zakup - lub nawet jej fotokopia - potrafi zwiększyć przyszłe wydatki.o 100.5%. [Link]
W 2021 o 24% wzrosła liczba aplikacji na studia i kursy związane z praktyką pogrzebową w USA. [Link]
"Powerful men are often disappointed in their sons, and unconsciously auditioning for a replacement. A young man of talent and ambition can profit. On a related note, the quickest way to endear yourself to someone is to ask them for advice" [Link]
W 1983 r biolodzy D. Gwynne i D. Rentz zauważyli spadek populacji australijskich chrząszczy. Okazało się, że samce kopulują z pustymi butelkami po piwie, ponieważ te przypominają grzbiety samic (ale tylko brązowe butelki bez zielonych). [Link]
Lepszym predyktorem liczby partnerek seksualnych (atrakcyjności seksualnej) u mężczyzn jest ocena ich siły fizycznej i atrakcyjności przez innych mężczyzn, a nie kobiety. [Link]
Bouba/kiki effect. Zjawisko opisane przez Wolfganga Köhlera w 1929 o podobieństwie między kształtem denotowanego przedmiotu a jego warstwą dźwiękową. [Link]
"WIG20 to najbardziej sprawiedliwy indeks na świecie. Każde pokolenie Polaków kupuje po tej samej cenie i przekaże następnemu przy tych samych poziomach." [Link]
W badaniu Sophie Nightingale dot. rozpoznawania stworzonych komputerowo twarzy tylko 48.2% badanych potrafiło odróżnić prawdziwą twarz od wygenerowanej (rzut monetą). Równolegle badani ocenili wygenerowane twarze jako średnio o 8% bardziej godne zaufania niż te realne. [Link]
Chińska autorka napisała ponad 200 fikcyjnych artykułów na Wikipedii o historii Rosji. Artykuły liczą miliony słów i zawierają opisy całkowicie zmyślonych wojen. Wikipedia dopiero po ponad 10 latach zorientowała się, że coś nie gra. [Link]
Więcej Amerykanów deklaruje palenie marihuany niż papierosów. 16% vs. 11%. [Link]
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych wzrosło w USA o 0.9 mln od 2020 roku i wynosi 5.73 mln. [Link]
Religijność a hojność. Religijni Amerykanie oferują więcej pieniędzy na cele charytatywne w tym organizacje dobroczynne o charakterze świeckim. Jednak z badań Roberta Putnama i Davida Campbella wynika, że korelacja nie występuje między siłą przekonań religijnych (np. życie po śmierci etc.). Okazało się, że jedyną zmienną która korelowała z zaangażowaniem w wolontariat czy donacjami na cele charytatywne było uczestnictwo w życiu wspólnoty. [Link]
Wskaźnik rozwodów dla par, które poznały się w aplikacjach randkowych, jest 6 razy wyższy niż dla par, które poznały się w prawdziwym świecie. [Link]
Wpływ kofeiny na decyzje zakupowe. Klienci w sklepie, którzy otrzymali espresso (100mg kofeiny) wydali 2x więcej ($18.52 vs. $9.06) niż klienci częstowani bezkofeinową kawą lub wodą i zakupili o 39% więcej produktów. Studenci poczęstowani herbatą z 34 mg kofeiny zadeklarowali kupno o 17.1% więcej produktów z Amazona. [Link]
Obywatel Nowego Jorku Paul Slapikas zarobił w 2021 aż $64,000 nagrywając stojące ciężarówki z włączonym silnikiem. Zgodnie z wprowadzonym w 2018 programem Citizens Air Complaint Program, miasto wypłaca 25% zgłaszającym z mandatu wręczonego właścicielom ciężarówek, które zostawiają pojazd z włączonym silnikiem na dłużej niż 3 minuty. [Link]
Korea Południowa w 1964 wyprodukowała peruki o wartości $14,000. Do 1970 stała się światową potęgą z roczną produkcją peruk o wartości $93 mln. W szczytowym momencie peruki stanowiły 9.3% całego krajowego eksportu. [Link]
Przycisk "pomiń intro" na Netflixie jest wciskany 136 mln razy dziennie, co daje łącznie oszczędność 195 lat. [Link]
Liczba przypadków chorób wenerycznych wzrosła w USA do 2.5 mln w 2021. Wzrost zarażeń syfilis wyniósł 27.7%. [Link]
"There are no atheists in foxholes. Perhaps there are no libertarians in financial crisis".
10% najbardziej antyspołecznych mężczyzn w populacji jest ojcami 27% dzieci. [Link]
"Jeśli ktoś prosi Cię o jakiekolwiek dane to znaczy, że ich nie ma. Więc możesz je zmyślić"
Tradycja noszenie kolczyków wśród marynarzy. Kolczyk ze złota lub srebra miał w razie czego pokryć koszt trumny i pogrzebu jeśli jego ciało zostało wyrzucone na brzeg.
Stała Wadswortha. Oznacza, że można bez utraty kontekstu pominąć zawsze pierwsze 30% filmu na YouTube. [Link]
Zwrot z inwestycji $1 w 1968 w Altria, dawny Philip Morris, wynosi do dziś $6,638. S&P500 w tym czasie dało $87. [Link]
W chińskiej ocenzurowanej wersji Fight Club Tyler Durden zostaje ujęty przez władze i skazany na pobyt w zakładzie psychiatrycznym. [Link]
Prędkość z jaką rozchodzi się dźwięk na Marsie jest o 30% niższa niż na Ziemi (240 vs. 343 m/s). Ze względu na specyfikę atmosfery, dźwięki powyżej 240 Hz poruszają się o 10m/s szybciej. Oznacza to, że wyższe dźwięki docierają do słuchacza szybciej niż niższe. [Link]
Thiomargarita magnifica to największa bakteria jaką odkryto. Ma do 2 cm długości. Organizm w kształcie sznurka jest jednokomórkowy i większy niż muszka owocowa [Link]
Współczynnik czytelnictwa w krajach zachodnich Europy nie przekraczał 20% do czasów Oświecenia. Wyjątkiem była Anglia i Holandia, gdzie odsetek czytających do połowy XVII wieku był już w okolicy 50%. [Link]
Na Ziemi jest 20 kwadrylionów mrówek (20,000,000,000,000,000), czyli 2.5 mln na każdego człowieka. [Link]
Cena $2,111 jest skuteczniejsza niż $1,999, ponieważ konsumenci przy czterocyfrowych liczbach mają tendencję do koncentrowania się na trzech ostatnich [Link]
"If FIFTY BANKERS ever arrive at your office all at once, (1) you have done something terrible but (2) it is absolutely their problem, not yours". [Link]
Efekt Baumola. Baumol w latach 60-tych zauważył, że granie na skrzypcach w orkiestrze wymaga tyle samo pracy w 1965 co w 1865 - mówiąc wprost: skrzypkowie nie zrobili się na przestrzeni lat bardziej “produktywni”. Jednak wynagrodzenia skrzypków są znacznie wyższe. Mechanizm rynkowy tzw. Baumol’s cost disease opisuje sytuację, gdy prace niepoddające się automatyzacji są premiowane: przez to, że pracownicy w innych sektorach stają się bardziej produktywni to daje skrzypkom lepsza pozycję negocjacyjną - “jeśli nie zacznę dostawać więcej to zrezygnuję z pracy skrzypka i może zostanę programistą”. [Link]
Rocznie wykonuje się w USA 15 mln kolonoskopii u osób +45 lat. Osoby poddane badaniom przesiewowym były o 18% mniej narażone na rozwój raka. Ale ryzyko zgonu z powodu raka zarówno dla badanych, jak i niebadanych było mniej więcej takie samo tj. 0,3%. [Link]
Tak brzmi czarna dziura. [Link]
Czarne kobiety w USA zakładają działalności gospodarcze 4.5x częściej niż średnia w populacji. [Link]
Produkcja gwoździ odpowiadała za 0.4% PKB Stanów Zjednoczonych w 1810, czyli porównywalnie z dzisiejszymi wydatkami domostw na komputery osobiste. [Link]
Jeśli chcemy zasygnalizować wyższy status to należy wybrać okulary z prostokątnymi oprawkami zamiast okrągłymi. [Link]
W 2022 roku policja w Indiach aresztowała grupę oszustów, która zorganizowała na farmie fałszywy mecz krykieta indyjskiej Premier League i nakłoniła rosyjskich hazardzistów do obstawiania wyników. Gra była transmitowana na YouTube, a każdy z “graczy” otrzymał $5 za udział. [Link]
12% populacji Unii Europejskiej ma tatuaż. W Niemczech co piąta osoba. [Link]
Prawo mocy ¾. W 1932 roku Max Kleiber zauważył, że podstawowe tempo metabolizmu ssaków, od szczurów po woły, zależy tylko od masy ciała podniesionej do potęgi 0.74, które później zastąpił wykładnikiem 0.75 stąd tzw. prawo mocy ¾. Gdy obie zmienne są wykreślone na skali logartymicznej, linia jest niemal prosta lub bardzo zbliżona. Większe zwierzęta mają stosunkowo wolniejszy metabolizm niż małe. Mysz musi codziennie jeść około ⅓ swojej masy ciała, podczas gdy człowiek może przeżyć tylko na 2%. [Link]
Anannatannassamitindriya to słowo w sanskrycie na "uczucie, że powinno być słowo na uczucie, którego nie można jeszcze dokładnie określić". [Link]
“Gdybyś nie popełnił wielkich grzechów, Bóg nie zesłałby na ciebie takiej kary jak ja”. Podobno powiedział to Czyngis Chan. Osobiście to moje kolejne dwa grosze do tezy, że mamy takich szefów na jakich zasłużyliśmy.
Kodeks prawa morskiego Liechtensteinu liczy jedną stronę. Druga strona została przez autorów zostawiona pusta i zarekomendowana jako miejsce na notatki. [Link]
24-letnia Kshama Bindu poślubiła samą siebie w 2022, co stanowi pierwszy przypadek sologamii w Indiach. [Link]
Prawie połowa (49%) Amerykanów deklaruje, że próbowała marihuany, co stanowi znaczący wzrost w stosunku do 4% w ankiecie Gallupa z 1969 roku. 12% dorosłych w USA deklaruje, że pali marihuanę. [Link]
"Szczerze mówiąc...", "nie chcę być nieuprzejmy ale..." okazują się działać i mieć siłę perswazji. W badaniu konsumenci byli w stanie zapłacić $135.58 za zegarek przy występowaniu takich retorycznych lubrykantów vs. $94.67, gdy ich nie było. [Link]
"Most great men are bad fathers"
"Anty-wakacje: jedź w gówniane miejsce i rób coś okropnego przez tydzień, więc kiedy wrócisz Twoje życie wyda Ci się wspaniałe"
Homar w 1876 określany był jako morski karaluch, a jedzenie go było wskaźnikiem ubóstwa. Puszka fasoli kosztowała 53 centy, podczas gdy homara 11 centów i najczęściej karmiono nim koty. [Link]
W zespole finansowym Apple są tylko 2 osoby odpowiedzialne za relacje inwestorskie, a za zarządzanie $230 mld gotówki odpowiada 7 osób. [Link]
"Przyszłe pokolenia prawdopodobnie nie będą wiedziały, jak to jest znaleźć pieniądze na ziemi"
W badaniu w San Francisco 34.9% obserwowanych kierowców nie przepuszczało pieszych, natomiast osoby w droższych samochodach były do tego 4 razy mniej skłonne. [Link]
"Decydując się zostać dawcą organów możesz sobie zagwarantować, że nigdy nie zostaniesz pochowany żywcem"
Motocyklista w USA, który przemierza 15 mil dziennie ma w ciągu roku szanse 1 do 860, że zginie. Ryzyko w przypadku samochoód jest 29 razy mniejsze. [Link]
W Belgii w 2021 skonfiskowano 101 ton kokainy, większość w porcie w Antwerpii, która rok wcześniej odpowiadała za 40% całej kokainy skonfiskowanej w Europie. Marża przy produkcji kokainy to ok. 150%, detal - 300%, natomiast transport i logistyka sięga 1500%.[Link]
"If you need drugs, hookers or the name of a good criminal defense lawyer ask the richest or poorest people you know. Middle-class people will just look at you funny” [Link]
Lustro za ladą w barze nie służy tylko optycznemu powiększeniu przestrzeni. Kiedy wściekły klient widzi swoje odbicie, uspokaja się i jest mniej skłonny do zrobienia awantury.
Efekt wirtualnej ręki. Osoby, które widziały GIF przedstawiający rękę dotykającą swetra, polubił sweter 9,4% częściej i były o 16,3% bardziej skłonne do jego zakupu oraz skłonne zapłacić za niego o 14% więcej. Nie miało znaczenia, czy ręka była ludzka. Natomiast w sklepie VR konsumenci byli skłonni zapłacić o 32,5% więcej za koszulę ($9,75 USD vs $7,36), gdy ich wirtualna ręka dotykała produktu, w porównaniu do sytuacji, gdy tego nie robiła. [Link]
"W ten sposób próżność, miłość własna podsyca w nas kult geniuszu: bowiem tylko wtedy, kiedy go sobie wyobrażamy w bardzo wielkiej odległości, jako miraculum, wtedy on nie rani".
Fryderyk Nietzsche, Ludzkie, arcyludzkie.Jeśli sprzedajemy produkt "hedonistyczny" np. szampan czy modne ubranie - lepiej użyć okrągłej ceny np. $20. Jeśli to produkt "użyteczny" np. zmywarka czy usługa finansowa - lepiej stosować cenę $19.59. W eksperymencie badani byli o 30.2% bardziej skłonni kupić butelkę szampana, gdy cena wynosiła $40 niż $40.28 [Link]
Brytyjczycy w wieku 17-25 lat wydają średnio £1,140 po rozstaniu się z ukochaną osobą. 34% wydaje pieniądze na ubrania, 5% zapisuje się na kurs jazdy samochodem jeśli wcześniej polegali na środku transportu partnera lub partnerki. [Link]
Efekt Liar’s dividend. Edukowanie ludzi o deepfake'ach czy innych formach dezinformacji nie sprawia, że są bardziej wyczuleni na fałsz, ale raczej bardziej sceptyczni wobec rzeczywistości. Domyślnie więc wierzą w to, co chcą, odrzucając wszystko, co im się nie podoba, jako dezinformację. [Link]
W Seulu w weekendy stężenie Viagry w ściekach i zawartego w narkotykach inhibitora Phosphodiesterase-5 PDE-51 jest o 31% wyższe. [Link]
Osoby transpłciowe stanowią 1% populacji USA, a badani średnio estymują 21%. Z lotem samolotem na odwrót: 89% leciało, a myślą, że tylko 59%. [Link]
Badanie serwisu Ok Cupid z 2011 wśród użytkownikach wykazało, że preferencja piwa jako alkoholu wskazuje na 60% wyższą szansę pójścia do łóżka na pierwszej randce. [Link]
Raport z rejestrów połączeń 911 między 2017-2020 wykazał, że w Kalifornii co najmniej 77,000 incydentów związanych z przemocą lub groźbami miało miejsce w fastfoodach m.in. McDonald’s czy Burger King. Rocznie w Kalifornii dochodzi do około 150,000 przestępstw z użyciem siły. [Link]
Efekt Proteusza. Zjawisko polegające na zmianie zachowania i postaw osoby w wirtualnym środowisku pod wpływem charakterystyk jej wirtualnej postaci (awatara). Na przykład osoby przypisane do awatarów o wyższym wzroście przejawiały większą pewność siebie podczas interakcji społecznych, a osoby wcielające się w postacie o atrakcyjnym wyglądzie utrzymywały mniejszy dystans w stosunku do innych awatarów. Jednorazowe ucieleśnienie w ciało awatara osoby czarnoskórej powodowało spadek ukrytych uprzedzeń rasowych u osób rasy kaukaskie. [Link]
Janus to najstarszy na świecie żyjący żółw z dwoma głowami. 3 września 2022 obchodził 25 urodziny. Ma dwie pary płuc, dwa serca i wg. badaczy z Geneva Natural History Museum dwie osobowości.
Do more of what works.
Miłej niedzieli i Wesołych Świąt,
Kamil Stanuch
Jak oceniasz dzisiejszy mail?